MAREK EDELMAN. Życie. Do końca - Witold Bereś, Krzysztof Burnetko

Po pierwsze życie, po drugie wolność – oto dwie wartości, które dla Marka Edelmana były najważniejsze. Wszystko inne pozostawało w tyle (co nie znaczy, że było nieistotne). Niestety, nawet radość z ocalenia oraz odzyskanie upragnionej wolności po dramacie wojny – dość szybko okryły się cieniem późniejszych wydarzeń. Pan Marek posiadał w sobie jednak tyle uporu oraz siły, że nie dał się złamać. Kiedy trzeba było szedł pod prąd, nie bacząc na konsekwencje.

„Marek Edelman. Życie. Do końca” to obszerna biografia jednego z przywódców powstania w getcie warszawskim (1943 r.). Poznajemy jego historię od początku do końca. Wędrujemy za jego wspomnieniami, przekraczając kolejne etapy jego życia, a tym samym przemierzając kolejne karty historii.

Autorzy wykonali kawał dobrej i trudnej pracy. Mieli utrudnione zadanie, gdyż M. Edelman nigdy nie pomagał dziennikarzom w wykonywaniu ich pracy. Ponadto był człowiekiem, który nie lubił wiele mówić na swój temat. Unikał górnolotnych porównań. Nie nazywał siebie bohaterem; twierdził, że całe życie robił to, co do niego należało.

Książka ta nie jest tylko i wyłącznie relacją o traumatycznych przeżyciach w czasie wojny. To nie tylko przekaz o haniebnym ludobójstwie, jaki miał miejsce w latach 1939 – 1945. Ta biografia ujawnia bowiem także trudy życia w powojennej Polsce, pod nadzorem komunistów. Edelman nieustannie był pod lupą służb bezpieczeństwa. Jego bezkompromisowość i uczciwość często nie wychodziły mu na dobre. Skutkiem tego – najbliższa rodzina zmuszona była go opuścić i wyjechać za granicę, a jego kariera naukowa i praca w szpitalu zostały z wielkim hukiem zahamowane.

W trakcie tej lektury stajemy się świadkami historii XX i XXI wieku. Najboleśniejsze w tym wszystkim jest to, że ludzie nie uczą się na błędach. Tragedia II wojny światowej niczego ludzi nie nauczyła. Po latach zapomnieli oni o tym, co było – dopuszczając do nowych wynaturzeń. Edelman wspomina chociażby piekło bałkańskie, braterskie mordy w Rwandzie czy też niemożność dojścia do porozumienia pomiędzy Palestyńczykami a obywatelami Izraela.

„Marek Edelman…” to dzieło, które jest w pełni autentyczne. Jego bohaterem jest człowiek, który ponad wszystko cenił życie. Nie tyle swoje, co przede wszystkim innych. Nie wynikało to tylko z faktu, że był znakomitym lekarzem, już bowiem w czasach getta jego głównym celem było „osłonić gasnący płomień na świeczce, aby zdążyć przed panem Bogiem”… Jak sam mówił: „Żeby żyć, nie można widzieć przed sobą śmierci.” [s. 378].

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Agora S.A. 

Tytuł: MAREK EDELMAN. Życie. Do końca

Autor: W. Bereś, K. Burnetko

Wydawnictwo: AGORA S.A. Biblioteka Gazety Wyborczej

Miejsce, rok wydania: Warszawa, 2013

Ilość stron: 751